Dòng Con Đức Mẹ Đi Viếng Huế nẩy mầm từ lòng yêu mến Thiên Chúa và tinh thần truyền giáo của Linh mục Giuse Trần Văn Trang (1882-1945).
Cha Giuse Trần Văn Trang sinh tại làng Phước Quả, Phủ Cam, Huế. Ngài là cháu nội của thánh tử đạo Phaolô Trần Văn Hạnh (1827-1859). Thân sinh là ông Phaolô Trần Văn Bầu và bà Elisabet Lê Thị Trinh, gốc tại Chợ Quán, Sài Gòn. Ngài được Đức Cha Eugène Marie Joseph Allys (Lý), vị linh hướng của ngài, đặt tay truyền chức Linh mục vào ngày 11/01/1910.
Trong ba mươi lăm năm làm linh mục, ngoài việc lo lắng cho giáo hữu sống đạo sốt sắng, cha Giuse dành nhiều thời giờ, sức lực và của cải để giúp đỡ anh chị em lương dân về tinh thần lẫn vật chất. Với lòng nhiệt thành loan báo Tin Mừng, cha Giuse mong muốn có thêm nhiều thợ gặt cùng chia sẻ với cha trên cánh đồng truyền giáo trong tinh thần đơn sơ – phó thác.
Năm 1920 cha mạnh dạn trình bày khát vọng đó lên Đức Cha Allys Lý. Năm 1922, Đức Cha dạy ngài làm đơn, và đến năm 1924 Đức Cha ban phép cho quy tụ các mầm non ơn gọi đầu tiên. Trong thời này, Giáo Hội Việt Nam đã có nhiều Dòng mang tên Mến Thánh Giá được thành lập với mục đích truyền giáo; điều này đáp ứng khát vọng và ý hướng của cha Giuse, nên Ngài đã đặt tên cho Phước viện là Mến Thánh Giá.
Ngày 20/7/1924, cha Giuse xin Đức Cha Allys Lý cho hai chị Phước viện Mến Thánh Giá ở Di Loan đến giúp cha huấn luyện các mầm non ơn gọi đầu tiên. Đó là chị Isave Hồ Thị Thú (tên Dòng là chị Valentine) và chị Madalena Lê Thị Tịnh.
Cha Giuse có lòng sùng kính Thánh Tâm Chúa Giêsu cách đặc biệt, vì cha luôn ý thức Thánh Tâm Chúa là nơi phát xuất nguồn sức mạnh và lòng khao khát cứu rỗi các linh hồn. Cho nên, khi lập Dòng cha nói: “Cha cậy nhờ Rất Thánh Trái Tim Chúa Giêsu mà lập nên Nhà Dòng Kim Đôi cho chúng con vào ẩn núp như trong Trái Tim Chúa vậy”.
Khi Dòng đã được thành hình, cha Giuse thường nhắc đi nhắc lại với con cái cha nhiều lần: “Cha lập dòng này chỉ vì lương dân”. Điều cha ao ước là Dòng phải sống giữa lương dân.
Phê Chuẩn Pháp Lý
Ngày 20/11/1937, Đức Cha Francois Marie Eugène Lemasle Lễ, Đại Điện Tông Toà miền truyền giáo Huế, ban Nghị Định Thiết Lập Hội Dòng với tên gọi là Mến Thánh Giá tại họ đạo Kim Hai,[1] dưới thời Đức Giáo Hoàng Piô XI. Hội dòng được thiết lập đúng theo Giáo Luật và ý của Công đồng Đông Dương, bằng cách nâng “Hội đạo đức của những phụ nữ sống chung với nhau mang danh hiệu Mến Thánh Giá” lên bậc “Hội dòng Địa phận” có lời khấn theo Giáo Luật. Việc thiết lập này đã được Thánh Bộ Truyền Bá Đức Tin chấp thuận và phê chuẩn. Bộ Luật Tiên Khởi lúc bấy giờ chị em sống do cha Giuse phác thảo dựa trên bộ luật chung của các Dòng Mến Thánh Giá thời đó.
Ngày 21/11/1937, ngay sau khi có Nghị Định Thiết Lập, cha Giuse đã cho mười hai chị vào Nhà Tập theo Giáo Luật. Một năm sau, ngày 21/11/1938, mười chị làm lời Tuyên Khấn Lần Đầu và đến năm 1944, Thánh Lễ Tuyên Khấn Vĩnh Viễn của tám chị đã diễn ra trong ngôi Nguyện Đường bé nhỏ tại Kim Đôi.[2]
Ngày 02/02/1946, chị Agatha Hoàng Thị Trung được chọn làm Bề trên chính thức đầu tiên của Hội dòng.
Tên Hội Dòng
Theo ý Đức Tổng Giám Mục Philipphê Nguyễn Kim Điền truyền dạy, vì ngài không muốn trong Giáo phận có hai Dòng cùng mang tên Mến Thánh Giá, nên ngày 10/5/1967, Tu Nghị dòng gửi đơn thỉnh nguyện xin đổi tên Hội dòng từ Mến Thánh Giá thành Con Đức Bà Đi Viếng, dưới thời chị Bề Trên Cả Têrêxa Phan Thị Ngọc Anh (tên Dòng là François Trung).[3]
Ngày 15/5/1967, Đức Tổng Giám Mục Philipphê ban Văn Thư chấp thuận tên gọi mới của Hội dòng là Con Đức Bà Đi Viếng[4] và Ngài cầu chúc : “Nguyện xin Chúa, nhờ lời chuyển cầu của Đức Trinh Nữ Đi Viếng, ban cho Hội dòng được ơn thể hiện trọn vẹn ơn gọi của những phụ nữ thánh hiến mà đặc điểm là làm toả lan Đức Kitô khắp nơi, đúng như tên gọi của Hội dòng”.[5] Sau đó, trong Thư Chúc Mừng gửi cho Hội dòng nhân dịp kỷ niệm năm mươi năm sáng lập (1924 -1974), Đức Tổng Philipphê nhắn nhủ chị em hãy cùng với Đức Maria Đi Viếng “hướng thẳng về việc trực tiếp rao giảng Tin Mừng cho lương dân”. [6]
Như vậy, qua dòng thời gian với nhiều biến đổi, trong sự quan phòng của Thiên Chúa, ý định truyền giáo nguyên thủy của Đấng Sáng Lập vẫn luôn được Thánh Thần duy trì hướng dẫn và làm cho phong phú. Từ tên gọi khởi thủy của Hội dòng là Mến Thánh Giá Kim Đôi đến tên gọi Con Đức Mẹ Đi Viếng, chúng ta thấy đặc sủng của Hội dòng chỉ hướng về một mục đích rõ rệt, đó là Truyền Giáo.
[1] Tên gọi cũ ngày xưa là Họ đạo Kim Hai, ngày nay là Kim Đôi.
[2] Tám chị Vĩnh Khấn tiên khởi của Hội dòng: Maria (Agathe) HoàngThị Trung, Madalena (Thérèse) Trần Thị Thanh, Anna (Anne de Jesus) Phan Thị Chiêm, Anna (Bernadette) Lê Thị Nhẫn, Maria Nguyễn Thị Điều, Matta (Thérèse de Jesus) Trần Thị Bông, Gioanna Hồ Thị Vững và Madalena Trần Thị Lự.
[3] Đức Tổng Philipphê căn cứ theo Giáo Luật 1917, điều 492 §3 :
- 1. Les évêques, mais non le vicaire capitulaire ou le vicaire général, peuvent fonder des congrégations religieuses (dans leur diocèse); mais ils ne peuvent ni les fonder ni permettre leur fondation sans avoir, au préalable pris l’avis du Siège apostolique; Pour constituer un groupe de tertiaires vivant en commun, il faut obtenir du Supérieur Général l’agrégation au premier ordre.
- 2. Une congrégation de droit diocésain reste telle même lorsqu’elle a des maisons dans plusieurs diocèses.
- 3. Il est interdit de prendre le nom ou l’habit d’un institut déjà existant. (Nghiêm cấm lấy danh xưng hay tu phục của một tu hội đã hiện hữu).
[4] Theo Văn thư đổi tên, tên Hội Dòng “Les Filles de Notre-Dame de la Visitation” được dịch là “Con Đức Bà Đi Viếng”; từ sau năm 1975, chị em đồng ý gọi tên Dòng là “Con Đức Mẹ Đi Viếng”.
[5] ĐTGM Philipphê Nguyễn Kim Điền, Thư Đổi Tên, ấn ký ngày 15/5/1967.
[6] ĐTGM Philipphê Nguyễn Kim Điền, Thư Chúc Mừng gửi cho Dòng nhân dịp kỷ niệm 50 năm sáng lập, ngày 01/12/1974.
